ADLİ YARDIM NEDİR?
Anayasa’nın 36. maddesine göre “Herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak
suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil
yargılanma hakkına sahiptir”. Bu sebeple yargılama masraflarını karşılayamayacak
kişilerin de kendilerini temsil edebilmeleri için ücretsiz avukat görevlendirilir.
Adli Yardımdan Kimler Yararlanabilir?
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 334. maddesine göre :
1. Kendisi ve ailesinin geçimini önemli ölçüde zor duruma düşürmeksizin,
gereken yargılama veya takip giderlerini kısmen veya tamamen ödeme
gücünden yoksun olan kimseler, iddia ve savunmalarında, geçici hukuki
korunma taleplerinde ve icra takibinde, taleplerinin açıkça dayanaktan yoksun
olmaması kaydıyla adli yardımdan yararlanabilirler.
2. Kamuya yararlı dernek ve vakıflar, iddia ve savunmalarında haklı göründükleri
ve mali açıdan zor duruma düşmeden gerekli giderleri kısmen veya tamamen
ödeyemeyecek durumda oldukları takdirde adli yardımdan yararlanabilirler.
Hangi Konularda Adli Yardımdan Yararlanılabilir?
Ceza yargılaması hariç özel hukuk ve idari davalarda, icra takiplerinde adli
yardımdan yararlanılabilir. Ceza davası için verilecek olan adli yardımın sistemi
farklıdır. Bu konuya farklı bir makalede değinilecektir.
Adli Yardım Başvurusu Nasıl Yapılır?
Adli yardım, dava başlangıcında veya dava sırasında mahkemeden, icra ve iflas
takiplerinde ise takibin yapılacağı yerdeki icra mahkemesinden talep edilebileceği
gibi baroların adli yardım merkezlerinden de talep edilebilir. Talep ile birlikte adli
yardım talebinde bulunan kişiden üzerine kayıtlı taşınır ve taşınmaz mal bilgileri,
aylık kazancı, bakmakla yükümlü olduğu kişiler, ailevi durumu gibi bilgi ve belgeler
istenir. Adli yardıma başvuran kişi talebinde haklı olduğunu kanıtlamak
durumundadır.
Mahkeme adli yardım talebini duruşmasız inceler fakat talep halinde duruşma
açabilir.
Adli Yardım Talebim Reddedildi, Ne Yapabilirim?
Adli yardım talebinin reddine ilişkin kararlara karşı, tebliğinden itibaren bir hafta
içinde kararı veren mahkemeye dilekçe vermek suretiyle itiraz edilebilir. Kararına
itiraz edilen mahkeme, itirazı incelemesi için dosyayı o yerde adli yardım talebi
yapılan hukuk mahkemesinin birden fazla dairesinin bulunması hâlinde, numara
olarak kendisini izleyen daireye, son numaralı daire için birinci daireye, o yerde adli
yardım talebi yapılan hukuk mahkemesinin tek dairesi bulunması hâlinde ise aynı
işlere bakmakla görevli en yakın mahkemeye gönderir. İtiraz incelemesi neticesinde
verilen karar kesindir. Adli yardım talebi reddedilirse, ödeme gücünde sonradan
gerçekleşen ciddi bir azalmaya dayanılarak tekrar talepte bulunulabilir.
Adli Yardım Kararı Kaldırılır mı?
Adli yardım talebinde bulunan kişinin maddi durumu hakkında yanlış bilgi verdiği
anlaşılırsa, yargılama sürecinde maddi durumu iyileşirse adli yardım kararı
kaldırılabilir.
Adli Yardımda Ödemeler Kimin Tarafından Yapılır?
Adli yardım kararından dolayı ertelenen tüm yargılama giderleri ile Devletçe ödenen
avanslar dava veya takip sonunda haksız çıkan kişiden tahsil olunur. Adli yardımdan
yararlanan kişinin yargılama sonunda haksız çıkması durumunda ödemesi en çok bir
yıl olacak şekilde taksitlendirilir. Eğer adli yardımdan yararlanan kişi taksitlendirmeye
rağmen yargılama giderlerini ödeyemeyecek durumda ise mahkeme, kişinin bu
giderlerden tamamen ya da kısmen muaf tutulmasına karar verebilir.
Adli yardım talebinde bulunan kişi yargılama süreci boyunca avukattan
yararlanmışsa avukatın ücreti Hazine tarafından ödenir.
